Heb je last van lymfoedeem of maak je je zorgen dat je het misschien zult krijgen? Lymfoedeem kan onmiddellijk na de behandeling voor borstkanker ontstaan, maar soms verschijnen de symptomen pas maanden of zelfs jaren later. Wij zoeken uit hoe chirurgen, specialisten en steungroepen vrouwen helpen met lymfoedeem na borstkanker om te gaan.

 

Als je een operatie of bestraling voor borstkanker hebt gehad, bestaat de kans dat je lymfoedeem ontwikkelt. Als dat het geval is, ben je zeker niet alleen: een op de vijf vrouwen die een behandeling voor borstkanker heeft ondergaan, ontwikkelt lymfoedeem. Ondanks deze duidelijke cijfers lijkt het dat medische deskundigen niet altijd informatie over deze aandoening meegeven. Hierdoor zijn heel wat vrouwen zich niet bewust van de risico’s en oorzaken van lymfoedeem en zijn ze bang en verward als ze de symptomen voor het eerst opmerken.

 

Blijf bewegen

Het lymfevatenstelsel is een van de natuurlijke verdedigingssystemen van ons lichaam tegen infecties. Dit stelsel verwijdert bacteriën en afvalstoffen uit onze weefsels en voert ze via een fijn netwerk van vaatjes naar onze lymfeklieren, waar alles wordt schoongespoeld.

 

Als het systeem beschadigd is, kunnen de lymfevaten geblokkeerd geraken. Dat resulteert in ophouden van vocht in de ledematen en veroorzaakt zwellingen. Dit noemen we secundair lymfoedeem – in tegenstelling tot primair lymfoedeem, dat veroorzaakt wordt door een genetische afwijking.

 

Secundair lymfoedeem is vaak een gevolg van een behandeling van borstkanker, bijvoorbeeld door een operatie of bestralingen. De eerste symptomen die je kunt ervaren zijn: een zwaar gevoel, meestal in de arm, een strakke huid en een zwelling in de getroffen zone.

 

Jammer genoeg kun je niets doen om je tegen lymfoedeem te beschermen wanneer je een behandeling voor borstkanker moet ondergaan. Lymfetherapeut Michael Villemin is er echter van overtuigd dat elke vrouw door haar behandelend arts op de hoogte moet worden gebracht van de risico’s, voor de behandeling van start gaat.

 

“De resultaten zijn veel beter wanneer de aandoening in een vroege fase behandeld wordt”, zegt hij. “Maar vaak krijgt een vrouw van haar medisch team te horen dat ze haar niet kunnen helpen. Pas daarna gaat ze eventueel elders op zoek naar informatie over lymfoedeem en hulp.”

 

Samen met 200 andere geregistreerde lymfetherapeuten in het Verenigd Koninkrijk gebruikt Michael een speciaal type massage, dat Manuele Lymfedrainage heet, of MLD. Deze behandeling bestaat uit simpele, dagelijkse oefeningen en wordt soms gecombineerd met het aanbrengen van meerdere verbanden. Hierdoor kunnen de symptomen van lymfoedeem drastisch verminderen en dit kan de aandoening beheersbaar maken. De MLD-technieken werden ontwikkeld in de jaren 30. Intussen bestaan er verschillende technieken, zoals de Vodder-, Leduc- en Földi en Casley-Smithtechnieken. Als u een drainagetechniek voor uw lymfoedeem wil opstarten, is het belangrijk om een getrainde en gekwalificeerde specialist op te zoeken.

 

Wat kan je zelf doen tegen lymfoedeem?

Als je lymfoedeem hebt, zijn er bepaalde zaken die je zelf kan doen die je kunnen helpen met je symptomen.

 

Je kunt bijvoorbeeld SLD proberen, dat staat voor Simplified Lymphatic Drainage ofwel vereenvoudigde lymfatische drainage. Dit is een vorm van MLD die aangeleerd kan worden aan patiënten om hen te helpen hun lymfoedeem onder controle te houden. SLD is pas mogelijk nadat het lymfoedeem reeds iets verbeterd is dankzij MLD en het aanbrengen van de eerder genoemde verbanden.

 

Wat ook helpt, is het dragen van je compressiemouw en ervoor zorgen dat je het getroffen lichaamsdeel beschermt.

 

Of je aan lymfoedeem leidt of niet, sowieso adviseert Michael om een evenwichtig dieet te volgen en veel water te drinken. Water spoelt de toxines weg en verwijdert ze. Regelmatig bewegen helpt ook, dit stimuleert namelijk de lymfestroom. “Je kunt enkele keren per week op een minitrampoline springen”, zegt hij. “Terwijl je op een trampoline springt, ben je je spieren aan het oefenen en gaat je hartslag omhoog. En je landt zachter dan wanneer je op de vloer springt.”

 

Als je denkt dat je lymfoedeem ervaart, of je hebt last van zwellingen of ongemakken, bespreek dan met je medisch team of je lichaamsbeweging kan opstarten, en welke.

 

Kan een nieuwe operatie helpen?

Specialisten overal ter wereld werken er hard aan om aan vrouwen een oplossing te kunnen bieden in de vorm van een operatie. Bijvoorbeeld de overdracht van lymfeknopen, waarbij gezonde lymfeklieren van een ‘donorplaats’ in het eigen lichaam worden overbracht naar de beschadigde plaats, om zo een gezonde lymfestroom op gang te brengen.

 

Een andere manier is de ‘supermicrochirurgie’, waarbij vaatjes van minder dan een haar breed worden verbonden met elkaar.

 

Deze procedures worden nog maar op weinig plaatsen toegepast, en geen enkele ervan garandeert een volledige genezing. Toch zijn er voortdurend nieuwe ontwikkelingen. Het aantal vrouwen dat last heeft van lymfoedeem stijgt immers en zowel deze vrouwen, specialisten als chirurgen voeren campagne voor een hoger bewustzijn en betere behandelingsmogelijkheden.

 

Raak je soms niet wijs uit alle borstkanker terminologie? In dit artikel zetten we de meest voorkomende begrippen op een rij.